اندازه گیری گازهای خون شریانی (ABG) | تفسیر آزمایش گازهای خون شریانی
ندازه گیری گازهای خون شریانی (ABG) | تفسیر آزمایش
اندازه گیری گازهای خون شریانی، توانایی ریه ها و کافی بودن میزان اکسیژن دریافتی و خروج دی اکسید کربن خون را نشان میدهد. همچنین این آزمایش برای ارزیابی صحت کار کلیه ها در موازنه PH از طریق جذب یا دفع یون بی کربنات به کار می رود.
آزمایش گازهای خون شریانی تست ABG چه چیزی را نشان میدهد؟
دستگاه اندازه گیری کننده گازهای خون دارای ۳ سنسور آنالیز می باشد. این سنسور ها موارد زیر را اندازه گیری میکنند :
1– PO2
2– PCO2
3- pH
اندازه گیری PH خون و فشار اکسیژن و دی اکسید کرین خون شریانی مشخص کننده وضعیت تنفسی بیمار است و نیاز بیمار به اکسیژن درمانی را تعیین می کند.
کاربرد آزمایش
فشار اکسیژن خون شریانی (PaO2)، نشان دهنده اکسیژن گیری خون و نیز فشار دی اکسید کربن خون شریانی (PaCO2) نشان دهنده‌ی کفایت کار تهویه ی آلوئول است.
روش جمع آوری نمونه
نمونه خون برای آزمایش گازهای شریانی، خون هپارینه می باشد. نمونه گیری خون بوسیله یک سرنگ هپارینه متصل به سر سوزن ریز استریل و از طریق شریان های سطحی تهیه می شود.
نکته: بهتر است از شریان رادیال استفاده شود زیرا به راحتی در دسترس و قابل لمس می باشد.
قبل از گرفتن نمونه خون از شریان رادیال، حتما تست آلن باید انجام شود.
تست آلن: بررسی سریع جریان‌های خون جانبی در دست است که باز بودن هر دو شریان رادیال و اولنار را بررسی می کند
پارامترهای مهم در تفسیر گازهای خون شریانی
PH خون:
این پارامتر وضعیت خون را از نظر اسید و باز نشان میدهد. PH طبیعی خون بین 7.35-7.45 است. مقدار متوسط میزان pH 7.40 است. PH بیشتر از 7.40 آلکالوز و PH کمتر از این مقدار اسیدوز نام دارد.
فشار دی اکسید کربن خون ( PaCO2):
نمایانگر میزان دی اکسید کربن موجود در خون شریانی است. این گاز توسط متابولیسم سلولی ساخته شده و از طریق ریه ها دفع می گردد. میزان طبیعی آن بین ۳۵-۴۵ میلیمتر جیوه و بطور متوسط ۴۰ میلیمتر جیوه است.
افزایش این میزان از ۴۵ میلیمتر جیوه را اسیدوز تنفسی و کاهش آن از ۳۵ میلیمتر جیوه را آلکالوز تنفسی می گویند. تغییرات PaCO2 نسبت عکس با تغییرات PH دارد.
میزان بی کربنات خون (HCO3):
تولید بی کربنات یکی از مراحل دی گاز دی اکسید کربن از خون است. غلظت یون بی کربنات یک پارامتر متابولیک محسوب می شود و تغییرات آن بیانگر وجود اسیدوز و یا آلکالوز متابولیک است. میزان طبیعی یون بی کربنات بین ۲۲ تا ۲۶ میلی اکی والان در لیتر و یا به طور متوسط ۲۴ میلی اکی والان در لیتر است.
افزایش آن از ۲۶ میلی اکی والان در لیتر نمایانگر آلکالوز متابولیک و کاهش آن از ۲۲ میلی اکی والان در لیتر بیانگر اسیدوز متابولیک است. تغییرات بی کربنات نسبت مستقیم با تغییرات PH دارد.
Base Excess (BE):
مقدار BE وابسته به تجمع اسید یا باز غیر فرار در خون است. مقدار طبیعی BE بین ۲+ و ۲- متغیر بوده و بر حسب میلی اکی والان در لیتر بیان می شود. افزایش BE از ۲+ نمایانگر احتباس باز و یا به عبارت دیگر آلکالوز متابولیک و کاهش آن از ۲- نمایانگر احتباس اسید غیر فرار و یا به عبارت دیگر اسیدوز متابولیک است.
میزان کل CO2 یا ( Total CO2 content ):
مجموع غلظت یون بی کربنات، اسید کربنیک و دی اکسید کربن موجود در خون، چون حدود ۹۵ از میزان کل 2CO را یون بی کربنات تشکیل می دهد. این میزان تقریبا برابر با مقدار یون بی کربنات یعنی حدود ۲۵/۲ میلی اکی والان در لیتر است.
Buffer Base (BB):
BBحاصل جمع آنیون های پلاسما یعنی بی کربنات، پروتئین، هموگلوبین و فسفات ها بوده و مقدار آن ۴۲ میلی مول در لیتر است. رابطه ساده ای بین BE و BB پلاسما وجود دارد.
BB= BE +42
در صورت بروز آلکالوز متابولیک ، مقدار آن افزایش یافته و در صورت وجود اسیدوز متابولیک از میزان آن کاسته می شود.
شکاف آنیونی یا (Anion Gap ( AG:
پارامتری جهت کشف علت اسیدوز متابولیکی است که حاصل تفاضل آنیون ها و کانون های سرم می باشد. مقدار طبیعی AG بین ۸ تا ۱۶ و بطور متوسط ۱۲ میلی اکی والان در لیتر است. کاهش AG در هیپوآلبومینمیا و افزایش آب و یا مولتیپل میلوما دیده می شود. افزایش AG در اسیدوز متابولیک دیده می شود.
O2 satیا درصد اشباع هموگلوبین از اکسیژن:
این پارامتر به مقدار PaO2 و عوامل مؤثر بر منحنی تجزیه اکسی هموگلوبین وابسته است. در صورتی که O2 sat زیر ۸۰ درصد باشد احتمال اینکه نمونه خون تهیه شده وریدی باشد بسیار زیاد است.
روش تفسیر برگه آزمایش اندازه گیری گازهای خون:
ابتدا مشاهده PO2 سپس در مرحله دوم مشاهده PH ، در مرحله سوم مشاهده PaCO2 ، مرحله چهارم مشاهدهHCO3 ، مرحله پنجم مشاهده BE ، مرحله ششم مشاهده مجدد .PH
درزمان اختلالات اسید و باز مکانیزم های جبرانی (بافری تنفسی- متابولیکی) در بدن فعال می شوند و سعی می کنند PH را به حد نرمال باز گردانند. در زمان تفسیر ABG یکی از ۳ حالت زیر اتفاق می افتد :
الف) نوع بدون جبران :
در این نوع 3HCO یا 2PCO غیر طبیعی و PH هم غیر طبیعی است. در این نوع با توجه به تغییرات PH اسیدوز یا الکالوز بودن اختلال مشخص می گردد. اگر تغییرات PH و 2PaCO در جهت مخالف هم باشند یک بیماری تنفسی وجود دارد. اگر تغییرات PH و 2HCO هم جهت باشند یک بیماری متابولیک وجود دارد.
ب) نوع جبران کامل :
در این نوع PH طبیعی ولی 2PaCO و 3HCO هردو غیر طبیعی هستند. یعنی فعالیت‌های مکانیزمی جبرانی موجب برگرداندن PH به سطح طبیعی شده است که متعاقب جبران، 2PaCO و 3HCO غیرطبیعی هستند.
ج) نوع جبران ناقص :
در این نوع هر سه پارامتر 3HCO و 2PaCO و PH غیرطبیعی هستند که بیانگر این است که مکانیسم‌های جبرانی فعال شده ولی هنوز موفق به اصلاح کامل pH نشده اند. اگر تغییرات به گونه ای باشد که تغییرات HCO3 و PaCO2 هم جهت باشند یعنی بدن در حالت جبران تعادل است.
سبد خرید