جعبه لایتنر یک ابزار برای کمک به یادگیری بیشتر و بخاطر سپاری مطالب فرار مثل لغات زبان، فرمول‌های فیزیک و ... است. این ابزار یک سیستم یادگیری است که بر اساس بازه‌های فراموشی مطالب طراحی و ساخته شده است.
منحنی فراموشی
فراموشی یکی از عملکردهای اساسی مغز است. مغز فراموش میکند تا اطلاعات بی‌اهمیت و بی‌اساس را از اطلاعات مهم و حیاتی جدا کند. مغز اطلاعات بی‌اهمیت را وارد حافظه کوتاه مدت میکند که به زودی فراموش می‌شوند.
یادتان باشد ورودی‌هایی که به مغز می‌دهیم یکسان است و برای مغز تفاوتی ندارد. پس چیزی که باعث میشود مغز بین اطلاعات تفاوت قائل شود و آنها را از بخش غیر مهم به مهم انتقال دهد،تکرار است.
تکرار معجزه میکند
همانطور که در این منحنی می‌بینیم ما یک روز بعد از یادگیری 80 درصد مطلب را فراموش میکنیم و فقط 20 درصد از آن به حافظه بلند مدت ما منتقل میشود.
بنابراین باید بعد از یک روز مرور اول انجام شود. سپس دو روز مطلب در ذهن می ماند و بعد از آن باز 80 درصد آن فراموش میشود و باید مرور دوم را انجام دهیم و اینجاست که مطلب کم کم در ذهن ما نهادینه میشود.
به همین ترتیب مرور بعدی سه روز بعد است.
فراموشی ابتدا خیلی سریع است و با مرور های بیشتر سرعت آن کند میشود.
چگونه از جعبه لایتنر استفاده کنیم؟
جعبه لایتنر یک جعبه ۵ خانه‌ای است و اندازه هر کدام از این خانه‌ها متفاوت می‌باشد. لایتنر در واقع روش علمی یادگیری است که بر مبنای آن، آموخته‌ها از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت منتقل می‌شوند که این ابزار و روش استفاده از آن را در دهه ۱۹۷۰ سباستین لایتنر اختراع کرد.
جعبه لایتنر، جعبه‌ای که ۵ خانه دارد و اندازه هر یک از آنها بر اساس منحنی فراموشی دو برابر قبلی است. شما می‌توانید آن را بسازید یا خریداری کنید. در هر کدام از خانه ها برگ‌هایی که مطالب، لغات و هر آن‌چه که لازم است به خاطر سپرده و روی آنها یادداشت شده قرار می‌گیرد. این برگه‌های کوچک که به فلش کارت معروف هستند، در یک طرف آنها سوال یا لغت و در طرف دیگرشان جواب یا معنی لغت نوشته میشود.
برای تهیه آنها با تا کردن کاغذ A4 به دو قسمت، می‌توانید کاغذ A5 را برش‌های کوچک‌تر زده و در نهایت A7 به دست آورید. البته می‌توانید این جعبه و برگ‌های برش خورده آماده به نگارش را از فروشگاه‌های عرضه‌ی محصولات نوشت‌افزار که با کیفیت خوبی تولید میشود نیز تهیه فرمایید.
فلش کارت‌ها را آماده کنید
کار با این جعبه بدین گونه است که ابتدا باید در یک سمت کاغذ لغت را یادداشت کرده و در سمت دیگر آن معنای لغت را یادداشت نمایید و هرروز مجموعه‌ای از لغات را آماده کنید.
لغات را حفظ کنید و در خانه اول قرار دهید. فلش کارت‌ها بر اساس میزان یادگیری شما از یک خانه به خانه دیگر جابجا می‌شوند. وقتی معنی لغت را گفتید، آن را به خانه شماره بالاتر و پشت بقیه کارت‌ها منتقل می‌کنید. اگر یک کارت به درستی پاسخ داده نشود باید به خانه اول و پشت بقیه کارت ها منتقل شود.
خانه‌ها باید پس از یک زمان مشخص یا وقتی که پر شدند، خالی شوند و سپس به خانه‌های بالاتر یا پایین‌تر جا به جا شوند.
خانه شماره1 هر دفعه باید مرور شود ولی خانه‌های بالاتر به ترتیب در بازه‌های زمانی طولانی‌تر مرور می‌شوند. مثلاً خانه شماره 2 یک روز در میان، خانه شماره 3 هر سه روز یکبار، خانه شماره 4 هفته‌ای یکبار و خانه شماره 5 هر دو هفته یک بار مرور شود.
البته اینها قطعی نیستند و شما با توجه به شرایط خودتان آنها را تنظیم می‌کنید. می‌توان برداشت‌های خانه‌های بالاتر را زمانی انجام داد که به اندازه خانه شماره یک فضای خالی دارند. یعنی هر خانه تا زمانی که به اندازه کافی پر نشده حق برداشت از آن وجود ندارد و یا آن‌که خانه ۲ تا ۵ باید حتما به اندازه کافی پر گردند و سپس به اندازه خانه قبلی از آنها برداشت میشود.
به عنوان مثال خانه ۲ که به اندازه دو برابر خانه یک است، پس از کامل شدن و پر شدن آن تنها می‌توان به اندازه خانه اول یعنی یک واحد از آن برداشت شود و این باعث تثبیت مطالب در ذهن میشود. بهتر این است که اولویت را به برداشت فلش کارت‌هایی بدهیم که به منطقه قابل برداشت رسیده‌اند و حتماً هر چه سریع‌تر آنها را مطالعه کنیم تا در وارد کردن فلش کارت‌های جدید به جعبه اختلالی به وجود نیاید.
در این روش شما بیشتر وقت‌تان را صرف مطالعه لغاتی می‌کنید که سخت‌ترند و یادآوری آنها به سادگی نیست. لغاتی که به خوبی فرا گرفته‌اید فقط گاهی مطالعه خواهند شد تا فراموش نشوند. کارهایی که از خانه شماره 5 با موفقیت بیرون بیایند، در حافظه بلند مدت شما خواهند ماند. نکته مهم آن است که فلش کارت در هر خانه‌ای که قرار دارد در صورت عدم یادآوری یا پاسخگویی اشتباه بازهم به خانه اول و در پشت همه کارت‌ها منتقل شود.
